|
BAĞIMLILIK DANIŞMANLIĞI
Bağımlılık sadece alkol ve madde kullanımında değil, internet, kumar, cinsel ilişki
gibi pek çok alanda açığa çıkabilmektedir. Genetik geçişi olabileceği gibi,
başka ruhsal bozukluklar nedeniyle (sosyal fobi, psikoz, anksiyete
bozuklukları, uyku problemi… vs.) veya çevresel faktörlerden (yanlış arkadaş
çevresi, ailede kullanan birinin daha olması… vs) dolayı da açığa çıkabilir.
Türkiye’de artık bununla ilgili üniversitelerde uzmanlaşma imkanı oluşmaya,
bu alanda çalışanların daha çok profesyonelleşmesine, dolayısıyla tüm
bunlarla ilgili önlem alma ve tedavi etme sürecinde büyük ilerlemeler
kaydedilmeye başlanmıştır. Doğru tedavi yöntemleriyle bunların üstesinden
gelmek mümkündür. İleri düzeyde madde ve alkol bağımlılığı geliştirenlerin
ilaç ve danışmanlık alarak, başlangıç aşamasında olanların ve diğer
bağımlılıklarınsa (internet, kumar… vs) sadece danışmanlık alarak
atlatabilecekleri bir süreçtir.
Alkol ve/veya Madde Bağımlılığı kriterleri:
DSM IV Alkol ve madde bağımlılığı tanı ölçütleri:
(12 aylık bir dönem içinde ortaya çıkan aşağıdaki belirtilerden en az üçünün
olması ve klinik olarak bozulmaya yol açması)
1.Tolerans
2.Yoksunluk
3. Amaçlanandan çok veya uzun süre alkol veya madde alma
4. Başarısız bırakma azaltma çabaları
5. Alkol veya madde bulmak, kullanmak, etkilerinden kurtulmak için çok zaman
harcama
6. Toplumsal, mesleki, sosyal eylemlerde azalma
7. Psikolojik ve fiziksel sorunlara rağmen alkol veya madde kullanma
V.II. Alkol veya Madde Kötüye Kullanımı
(12 aylık bir dönem içinde ortaya çıkan aşağıdaki belirtilerden en az
birinin olması ve klinik olarak bozulmaya yol açması)
1. Sorumlulukları alamama ile sonuçlanan yineleyici alkol veya madde
kullanımı
2. Fiziksel tehlikeli durumlarda yineleyici alkol veya madde kullanımı
3. Alkol veya madde kullanımı ile ilişkili yineleyici yasal sorunlar
4. Alkol veya madde kullanımı ile ilişkili yineleyici toplumsal ya da
kişilerarası sorunlar
(Bu belirtiler bağımlılığın ölçütlerini karşılamamalı)
Çocuğunuzun veya yakınınızın madde kullandığını nereden anlarsınız?
İçe kapanma, izolasyon arttıysa, paylaşım azaldıysa, Yalan söylemeye
başladıysa, Gözlerde kızarıklık veya göz bebeğinde aşırı büyüme veya küçülme
hali varsa, Öfke kontrolünde güçlük varsa, Az miktarda da olsa sık sık para
istemeye, telefon gibi eşyalarını satmaya başladıysa, Evde çekmecelerde veya
kıyafetlerin ceplerinde nikotin veya nane benzeri kırıntılar, küçük naylon
poşetler, beyaz sigara kağıtları varsa, zaman geçmeden bir destek
almalısınız demektir. Çünkü bu durum ne kadar uzun sürerse tedavisi o kadar
güç olmaktadır.
İnternet Bağımlılığı: Günümüz koşullarında internet
kullanımı kaçınılmazdır. İnternet artık gerekli bir araçtır ancak bilinçli
kullanım olmazsa internet ortamında bağımlılık yaratan oyun, kumar, video
gibi şeylere bağımlılık geliştirilebilir. Çocuğunuz internet başında fazla
zaman geçiriyor, öğün atlıyor, sorumluluklarını yerine getirmiyor, uykusuz
kalıyor ve sizlere karşı sinirli davranıyorsa internet bağımlılığı
geliştirmiş olması muhtemeldir.
İnternette veya Bilgisayarda Oyun
bağımlılığı: ( Bağımlılığın gelişip gelişmediğini anlamak için yukarıdaki
paragrafı okuyunuz) İnternette, bağımlılık yaratan OGame, Knight Online,
World of Warcraft gibi oyunlar ilköğretim, lise, üniversite ve hatta
yetişkinlik dönemine kadar uzanan Bağımlılık paternleri yaratabilmektedir.
Bu oyunlar kişilerin kendilerine olan güvensizliklerinin, yakınlık
problemlerinin, evdeki çatışmalı ortamın, başarısızlıkların üstünü örter ve
kişi bu gerçeklerden kaçar. Başarı, yakınlık, izolasyon gibi ihtiyaçlarını
oyun yoluyla elde eder. Danışmanlık sürecinde kişilerin neyden kaynaklı
olarak oyun oynadığı bulunarak bu ihtiyacını işlevsel bir şekilde elde
edebilmesinin yolları gösterilir.
Kumar Bağımlılığı: İddaa, at yarışı gibi
bireysel olabileceği gibi, rulet, poker gibi casino ve internet ortamında
oynanan tüm oyunlara geliştirilen bağımlılıktır. Kişi zihinsel olarak
oynadığı şans oyunuyla meşguldür. Giderek artan miktarlarda parayla
oynayarak tolerans geliştirir. Sorunlardan kaçmak ve kolay yoldan para
kazanmak için şans oyunları oynar. Bir süre sonra kaybettiği parayı telafi
etmek için oynamaya devam eder. Kişi oyun alışkanlığının düzeyini gizlemek
için yalan söyler. Şans oyunları için maddiyatı finanse edebilmek için yasa
dışı yollara başvurabilir. Mali sıkıntılardan kurtulmak için çevresindeki
aile üyelerine güvenmeye başlar. Kumar oynama alışkanlığının kontrol etmeye
yönelik başarısız girişimlerde bulunulur. Kumar bağımlılığı aileyle beraber
düzenli olarak destek alındığında üstesinden gelinebilen bir durumdur ancak
ailenin danışmanlık sürecine zaman zaman dahil olması gerekmektedir.
İş Bağımlılığı: Kişinin zamanının büyük bir kısmını işte geçirmesidir. Bu durum
kişinin ruhsal, fiziksel sağlığına zarar verecek düzeyde olabilmektedir.
Aynı zamanda aile ve sosyal çevreyle kurulan ilişkinin kalitesini
azaltmaktadır. Bunun altında diğerlerine sorumluluk verememe, yakınlık
problemi, sosyal anlamda kendine güvensizlik, mükemmeliyetçilik, hırs, para
odaklı yaşama, onay görme ihtiyacı …vs olabilmektedir. Danışmanlık
sürecinde, çok çalışmanın altındaki sebepler bulunup, kişinin bunlarla
ilgili tercihi yönünde değişimine destek olunur.
Cinsel İlişki Bağımlılığı: Kişinin
bir veya birden fazla partnerle normal rutinden daha fazla oranda cinsellik
yaşaması durumudur. Kimi zaman bir gün içerisinde birden fazla kişiyle
yaşayabilme tablosudur. Cinsellik takıntılı bir şekilde kendisini
tekrarlatır.
Sanal Cinsel İlişki Bağımlılığı: Kişinin vaktinin çoğunu internetteki
sanal cinsel ilişki sitelerinde geçirmesidir. Evli olan çiftlerde cinsel birlikteliğin
kalitesini düşürmektedir, bu nedenle ayrılıklar olabilmektedir. Tüm bunların
altında yakınlık problemi, kaygı, kendine güvensizlik, çocuklukta
cinsellikle ilgili travmalar yatabilmektedir. Merkezimizde, kişinin altta
yatan problemi doğrultusunda destek verilmektedir.
İlişki Bağımlılığı:
Genelde Bağımlı Kişilik Bozukluklarında görülür. Bağımlı Kişilik Bozukluğu
olanlar başkalarının isteklerini kendilerininkinden ön plana koyarlar,
“hayır” demekte güçlük çekerler, boyun eğicidirler, öfkelenmeleri gereken
durumlarda suçluluk duyabilirler, yalnızlığa tahammülleri yoktur. Yalnız
kaldıklarında depresyon çıkarabilirler. Hayatlarının merkezine ilişkiyi
koyduklarından diğer yanlarını geliştiremez, yaşayamaz, yaşamdan doyum
almakta güçlük çekerler. Danışmanlık sürecinde içgörü arttırılarak kişinin
bireysel olarak kendine güvenebilmesi, kendine değer vermesi, hayır
diyebilmesi ve uygun öfke ifadesi çalışılır.
Aile desteği: Bağımlılık
danışmanlığı uzun soluklu, düşme kalkmaların çok olduğu bir süreçtir. Sabır
ve inat gerektirir. Bağımlı kişilerin kendi güçleri kimi zaman tükenmekte,
kendilerine olan inançları düşmektedir, bu nedenle ailenin yılmadan
bağımlılığı olan kişiye destek olması gerekmektedir. Bu bağlamda aile de
yıpranmaktadır. Danışmanlık sürecinde ailenin de bilgilendirilmesi,
bağımlılığı olan bireye ne ölçüde ve nasıl destek olacağıyla ilgili
rehberlik alması gerekebilmektedir. Bağımlı kişinin danışmanlığı sürecinde
ailenin de danışmanlık alması maddi külfet getirebilmektedir. Bu nedenle
merkezimizde bağımlı aileler veya eşlere yönelik eğitimlerlerle birlikte,
deneyimlerini paylaşmaları ve birbirlerine destek olmaları adına pek çok
kişinin katıldığı ve fayda sağladığı grup çalışmaları düzenlenmektedir.
|